Przemoc ekonomiczna w związku

Mówi się o tej formie przemocy – przeźroczysty problem. Dlaczego? Ponieważ na wierzchu nie widać ran, podbitego oka tak jak w przypadku przemocy fizycznej. Problem jest dużo bardziej ukryty, często niewidoczny na wejściu, kiedy para pojawia się w gabinecie psychoterapeutycznym, zgłaszając np. problem z komunikacją.  

Czym w związku z tym jest przemoc ekonomiczna i jak ją rozpoznać?  Zapraszam do dalszej części tekstu. 

Przemoc ekonomiczna – definicja 

Przemoc ekonomiczna jest formą przemocy psychicznej. Definiuje się ją jako “zachowania mające na celu kontrolę, zdolność jednego partnera wobec drugiego do nabywania, utrzymywania i korzystania z zasobów gospodarstwa domowego. To nadużycia ekonomiczne, których celem jest utrzymanie dominacji i kontrola partnera“. 

Przemocą ekonomiczną jest też kontrolowanie dostępu do opieki zdrowotnej, zatrudnienia, edukacji, wyłączenie z podejmowania decyzji finansowych, brak uprawnień do posiadania, korzystania oraz rozporządzania rzeczami z zakresu prawa własności. 

Kluczowe są tu pojęcia kontroli i dominacji. ​​​​Jeżeli jedna osoba w związku zarządza finansami, a druga ma ograniczony lub zerowy wgląd w finanse bez jej woli, to jest to bardzo krótka droga do pojawienia się przemocy ekonomicznej. Finanse są potężnym narzędziem oddziaływującym na relacje, dlatego staram się przyjrzeć tej kwestii podczas spotkań z parami, o czym  będzie poniżej. 

Przejawy przemocy ekonomicznej w związku 

W trakcie pierwszych spotkań z parą, podczas diagnozy problemów w związku, pytam obie osoby o sytuacje finansowe. Jeżeli jest mowa o niezależności, partnerskim podejściu do zarządzania budżetem domowym – przechodzimy dalej. 

Natomiast inne sytuacje mogą świadczyć o występowaniu przemocy ekonomicznej w związku.  

Poniżej przedstawię przykłady przemocy ekonomicznej w relacji: 

• Wydzielanie środków i skrupulatne kontrolowanie wydatków. 

• Uniemożliwianie/ograniczanie dostępu do rodzinnych środków finansowych np. konta bankowego. 

• Ograniczanie możliwości podjęcia pracy zarobkowej 

• Zmuszanie do podpisywania zobowiązań finansowych np. pożyczka, kredyt 

• Zmuszanie do składania fałszywych zeznań podatkowych 

• Zmuszanie partnera/kę o proszenie się o pieniądze 

• Odmawiania prawa posiadania własnych środków finansowych na własne wydatki. 

• Zabieranie wynagrodzenia, dostępu do konta, kart bankowych. 

• Zmuszanie do pracy w firmie rodzinnej bez otrzymywania wynagrodzenia 

• Zakaz wykonywania pracy zawodowej 

• Niszczenie rzeczy osobistych 

• Uchylanie się od płacenia alimentów. 

• Ukrywanie informacji o sytuacji finansowej rodziny 

• Kontrolowanie dostępu do opieki zdrowotnej 

• Zakazywanie lub utrudnianie dostępu do edukacji 

• Wyłączenie z podejmowania decyzji finansowych 

Przemoc ekonomiczna nie zna ani płci, ani statusu majątkowego – jest stosowana zarówno przez kobiety, jak i przez mężczyzn. W domach w których zarówno rodzina może osiągać niewielkie dochody, jak i w takich gdzie osoby są bardzo majętne. 

Na zewnątrz można powiedzieć – rodzina jak z obrazka. Piękny dom, partner i partnerka są dobrze ubrani, dobrej marki samochód. Natomiast może się okazać, że np. partnerka nie ma wpływu na kluczowe decyzje finansowe dla rodziny, nie ma kontroli nad budżetem domowym.  

Sprawca lub sprawczyni przemocy ekonomicznej może uzależnić od siebie drugą osobę, zaniżając jej poczucie własnej wartości - mówiąc że jest bezwartościowa, że sobie sama nie poradzi, że nie jest w stanie sama się utrzymać. 

Z przemocą ekonomiczną mamy do czynienia w związku również wtedy, kiedy partner/ka wykorzystuje pieniądze jako kartę przetargową, uzależnia przekazanie środków na potrzeby drugiej osoby i prowadzenie domu od spełnienia jego/jej warunków, szantażem zmuszając do posłuszeństwa.

Jak sobie poradzić z tym problemem?  

Pierwszym, ważnym  krokiem jest nazwanie problemu – że w związku jest stosowana przemoc ekonomiczna. 

Podjęcie pracy nad tym problemem zaczyna się od rozpoznania, kto stosuje przemoc, a kto jest jej ofiarą.  

Myślę, że tkwiąc w pętli przemocy może być trudno samodzielnie poradzić sobie zmienić tę sytuację. Zachęcam zatem do kontaktu z psychoterapeutą i rozpoczęcia pracy w bezpiecznej atmosferze.